Pies ratownik – rasy, które ratują życie

Wśród wielu rodzajów psów pracujących wyróżnia się zwłaszcza pies ratownik. Ten wyjątkowy rodzaj czworonoga ma za zadanie pomagać ludziom w poszukiwaniach innych ludzi. Aby otrzymać licencję, musi przejść nie tylko szkolenie, ale i zdać egzamin!

Nawet dzieci zdają sobie sprawę z tego, że istnieje coś takiego jak pies ratownik. Skąd? Z bajek i filmów animowanych! Tytułowy „Beethoven” to w końcu bernardyn, a rasa ta była psem pociągowym, a także właśnie ratowniczym, choć wówczas o specjalistycznym szkoleniu spełniającym normy raczej nie było mowy. Dziś psy-ratownicy są stosunkowo powszechne – pomagają nie tylko przy katastrofach, ale również w poszukiwaniu osób zaginionych, np. w lasach czy pod lawinami. Sprawdź, co warto o nich wiedzieć.

Psy-ratownicy – co musisz o nich wiedzieć?

Ten rodzaj psów pracujących wcale nie ma tak długiej i oficjalnej historii, jak można by sądzić. Pierwsze prace nad tym, aby pies ratownik pomagał człowiekowi, rozpoczęły się na początku XX wieku, wraz z I wojną światową. Wówczas szkolono psy, aby wyszukiwały np. rannych na polu bitwy albo docierały z materiałami opatrunkowymi do osób wymagających pomocy. 

Szkolono wówczas również psy tropiące, głównie do poszukiwania ukrywających się w lasach czy domach wrogów. Trudno jednak mówić o tym, że był to pies ratownik. Rasa najczęściej wykorzystywana w tym okresie to, oczywiście, owczarek – głównie niemiecki. Często wykorzystywano również rottweilery czy dobermany, głównie z uwagi na ich posturę. 

Dziś psich ratowników można podzielić na kilka różnych kategorii. Przede wszystkim są to psy pracujące:

• na wodzie,
• na lądzie.

Ten podział można jednak rozszerzyć. Pies ratownik wodny ma za zadanie przede wszystkim ratować tonących, ale nie tylko. Można też wyróżnić czworonogi, których zadaniem jest np. holowanie łodzi albo innego sprzętu dryfującego po wodzie. Wyróżnia się również zwierzęta, które z łodzi wyszukują topielców. Trudno jednak mówić, że jest to pies ratownik – takie zwierzęta nazywa się poszukiwaczami zwłok.

Z kolei zwierzęta pracujące na lądzie można podzielić na następujące rodzaje:

• pies:
  • ratownik górski
  • lawinowy – czasami to osobna kategoria od tej powyżej, ale często jest łączona;
  • terenowy;
  • gruzowiskowy;
  • tropiący.

Oznacza to mniej więcej to, że zwierzęta te szkolone są do pracy na różnym terenie. Na przykład psy lawinowe uczone są poszukiwania osób w dużych zaspach śniegu, z kolei pies ratownik górski uczy się poruszać po górach przez cały rok. Z oczywistych względów profesje te czasem się łączy – zależnie od predyspozycji konkretnego czworonoga i jego cech fizycznych.

Czym są psy-ratownicy pracujące w terenie i dlaczego nie są to psy tropiące? W skrócie, bo szczegółowo zostanie to omówione w dalszej części artykułu, różni je przede wszystkim rodzaj zapachu, po którym idzie czworonóg. Oba typy psów ratowniczych pracują na otwartym terenie. Z kolei psy gruzowiskowe pracują, jak mówi nazwa, w gruzach – pozostałościach po budynkach, miejscach, w których wystąpiło trzęsienie ziemi czy katastrofa budowlana. Czasem też operują przy wykolejonych pociągach.

Jakie rasy sprawdzą się w roli psów ratowników?

Wiesz już, jak wygląda pies ratownik. Rasa w jego przypadku może być istotna, ale jednak nie zawsze ma tak wielkie znaczenie, jak predyspozycje konkretnego czworonoga. Sprawdź, jak to wygląda w rzeczywistości. 

Psy nierasowe – czy mają szanse?

Nie ma żadnego powodu, dla którego pies ratownik musiałby mieć rodowód FCI. Liczą się bowiem przede wszystkim predyspozycje konkretnego czworonoga. Mowa tutaj między innymi o chęci współpracy z człowiekiem. Pies ratownik przechodzi intensywne szkolenie, w związku z czym musi chcieć współpracować ze swoim opiekunem. Najlepiej, jeśli robi to od czasów szczenięcych, co znacznie zwiększa efektywność treningów w przyszłości.

Są też inne istotne cechy, którymi musi wyróżniać się pies ratownik. Rasa w tym przypadku znajduje się na dalszym planie. Istotna jest na przykład sprawność fizyczna. Pies, który ratuje ludzi, nie może cierpieć na  żadne choroby, które uniemożliwiają mu intensywną pracę fizyczną. Mowa tutaj na przykład o schorzeniach serca, ale przede wszystkim układu ruchu. Z tego powodu w niektórych miejscach wymagane jest potwierdzenie specjalisty – zwykle lekarza weterynarii – że pies jest zdolny do pracy.

Predyspozycje rasowe

Niektóre rodzaje aktywności wymagają również dodatkowych predyspozycji. Tak jest na przykład w przypadku, gdy szkolony jest pies ratownik wodny. Rasa, również jej brak, musi wiązać się z konkretnymi cechami fizycznymi. Pies musi dobrze pływać, być umięśniony i sprawny fizycznie, ale również odporny na zimno, co wiąże się z grubą sierścią i nieprzemakającym podszerstkiem. Szanse na skuteczną pomoc ze strony takiego psa zwiększa również błona pławna między palcami.

Istnieją też cechy, których pies ratownik mieć nie powinien. Mowa na przykład o przypadkach agresji w stosunku do ludzi czy innych zwierząt. Taki pies nie powinien mieć też silnego instynktu łowieckiego, który byłby na tyle nieopanowany, że zwierzę udałoby się w trakcie pracy w pogoń za kimś lub czymś. Warto wybierać psy, które będą w stanie oprzeć się chęci zjedzenia znalezionych smakołyków i jednocześnie nie będą rozpraszane przez nieważne dla akcji ratowniczej zapachy. Pies ratownik nie może być też lękowy, na przykład bać się nietypowych osób, kształtów czy głośnych dźwięków.

Pies ratownik górski – rasy

Jako pies górski-ratownik, może pracować każdy czworonóg, któremu niestraszne będą niskie temperatury. Co więcej, wbrew obiegowej opinii, pies ratownik górski musi być odpowiednio lekki. To ważne zarówno w przypadku psów o specjalizacji lawinowej, jak i pracujących w górach przez okrągły rok. Z tego powodu raczej nie spotyka się bernardynów. Z uwagi na niezależny charakter wykluczane są też typowe psy Północy, czyli np. husky. Pies górski ratownik to najczęściej:

• owczarek
  • australijski;
  •  niemiecki;
  • belgijski;
• border collie;
• owczarek szkocki.

Pies ratownik wodny – rasa

Z uwagi na specyficzne warunki pracy pies ratownik wodny musi mieć określone cechy fizyczne. Mowa tutaj przede wszystkim o naturalnym dostosowaniu do spędzania czasu w wodzie. Chodzi o psy, które były np. wodnymi aporterami albo zostały stworzone do tego, aby pracować w środowisku wodnym. Zwykle wyróżniają je gruby, nieprzemakalny podszerstek, gęsta okrywa zewnętrzna, a także błona pławna między palcami. Ważna jest też naturalna chęć do pływania, co już jest cechą osobniczą, podobnie jak dryg do współpracy z człowiekiem. Pies powinien być też odpowiednio duży.

Wiesz już, jaki powinien pies ratownik wodny. Rasa polecana w tym przypadku to na przykład:

• nowofundland;
• landseer;
• pudel duży;
• retrievery.

Pies ratownik terenowy – predysponowane rasy

W przypadku psów terenowych wymagania dotyczące wyglądu czy innych cech fizycznych są najmniejsze. Tutaj sprawdzi się każdy pies, który dobrze pracuje górnym lub dolnym wiatrem. Taki czworonóg bowiem nie idzie śladem człowieka, tylko wychwytuje jego zapach, węsząc u góry. W związku z tym, jako ratownicy sprawdzają się przedstawiciele większości ras, między innymi:

• pointery;
• sznaucery;
• retrievery;
• setery;
• niektóre teriery.

Pies ratownik gruzowiskowy – jakie rasy?

W tym przypadku pies ratownik musi mieć pewne unikalne cechy, które umożliwiają mu pracę w nietypowym terenie. Przede wszystkim, nie może być zbyt ciężki – psy dużych ras odpadają z uwagi na ryzyko zawalenia się terenu, na którym pracują. Zwykle wybiera się rasy o średniej wysokości w kłębie, już od 40 cm, a niekiedy nawet mniejsze, które przydają się w przypadku szczególnie niewielkich przejść i szczelin. Pies nie powinien być nadmiernie delikatny, warto też, aby miał stosunkowo gęstą okrywę, aby lepiej pracować w niekorzystnych warunkach.

Jako psy gruzowiskowe często wybiera się te, które wyróżniają się doskonałym węchem. Pies tej specjalizacji musi znaleźć człowieka pod gruzami, kierując się jedynie jego zapachem. Następnie czworonóg oznacza znalezisko jedną z wybranych metod. Jako psów do pracy na gruzach używa się najczęściej:

• border collie;
• obu Russell terrierów;
• foksterierów;
• owczarków belgijskich;
• owczarków szkockich.

Psy tropiące

Jako osobną kategorię warto wyróżnić psy tropiące. Różnią się one znacznie od tych wymienionych wyżej. Tropiciele szkoleni są w inny sposób, nawet amatorsko – w ich przypadku nazywa się to mantrailingiem, czyli chodzeniem po śladzie wydeptanym przez danego człowieka. Jak można się domyślić, pies tropiący pracuje po śladzie na ziemi, w odróżnieniu od psa terenowego, który pracuje górnym lub dolnym wiatrem.

Psy tropiące rzadziej wykorzystywane są w typowych służbach ratunkowych. Częściej używa się ich na przykład w policji, nie tylko do śledzenia potencjalnych zbiegów, ale również osób zaginionych. Z tego względu zwierzęta te pracują najczęściej na smyczy, stąd nie ma wobec nich aż takich wymagań pod względem pracy daleko od człowieka. Przewodnik jest tuż koło nich, dlatego oczekiwania względem cech takiego psa są nieco inne.

W związku z powyższym, jako psy tropiące pracują zarówno owczarki, jak w powyższych przykładach, jak i psy myśliwskie z drygiem do współpracy z człowiekiem. Świetnie sprawdzają się na przykład bloodhoundy, które w niektórych krajach wykorzystywane są obecnie głównie do tropienia ludzi. Z rodzimych ras polecany jest ogar polski.

Pies ratownik – to musisz wiedzieć!

Warto, żebyś wiedział, że psy ratownicze najczęściej szkoli się za pomocą metod pozytywnych. Oznacza to, że pracują głównie na pozytywnych wzmocnieniach, zwykle polegających na zabawie po wykonaniu zadania. Do tej używa się sznurków, ringów i szarpaków dla psa – wszystkiego, co jest nagrodą i dodatkowo wzmacnia więź. Bardzo rzadko pracuje się ze smakołykami. Jeśli już, to są one ukryte w specjalnym aporcie, aby przekierować psa na zabawkę.

Pies ratownik narażony jest na duże spadki energii w trakcie szkolenia i pracy. Nie bez powodu konieczne są więc przerwy, w których trakcie zwierzę może odpocząć, napić się wody i zjeść wysokokaloryczne przekąski. Mowa o takich rzeczach jak na przykład Carnilove Raw Freeze Dried Duck & Red Fruits 40g, które zawierają bardzo dużą dawkę białka oraz tłuszczu. Prócz tego, pies taki musi być odpowiednio żywiony, zwykle pokarmem o zwiększonej kaloryczności.

Niemniej ważne jest dbanie o dobrostan psów pod względem fizycznym w trakcie pracy. Dotyczy to zarówno psów, które pracują w zimie, na śniegu, jak i tych na gruzach czy w terenie. Over Zoo Balsam do łap zimowy 50g stosuje się w przypadku krótszych treningów i lżejszych warunków. Psy ratownicze przyzwyczajone są jednak do noszenia butów, kamizelek ratunkowych (te pracujące w wodzie), ubrań chroniących przed niskimi temperaturami czy deszczem i śniegiem, a nawet… okularów. Mają one chronić psi wzrok przed szczególnie intensywną pracą w niekorzystnych warunkach.

• A to historia! – Istnieje legenda, według której bernardyny – czyli psy św. Bernarda – w Alpach samodzielnie wyszukiwały osoby zaginione albo te, które wpadły w tarapaty czy zrobiły sobie krzywdę. Następnie transportowały je do klasztoru zamieszkiwanego przez mnichów na Przełęczy Świętego Bernarda. Stąd wziął się wizerunek bernardyna z beczułką rozgrzewającego trunku na szyi.

Pies ratownik – zapamiętaj

Dobrze wyszkolony pies ratownik sprawi, że życie wielu przypadkowych ofiar katastrof czy wypadków przedłuży się o kolejne lata. Psy te podlegają ścisłym normom, zarówno podczas treningów, egzaminów, jak również w trakcie samej pracy. Z tego względu psy ze specjalizacjami ratowniczymi często wybiera się z konkretnych hodowli użytkowych, które hodują psy głównie pod kątem takich predyspozycji, a przy okazji – sporo liczą za szczenię. Znasz jakieś ciekawostki związane z pracą i doborem psów ratowniczych? Podziel się nimi w komentarzach!

Polecane posty

Po czym poznać dobrego hodowcę psów rasowych? Bernardyn – najważniejsze informacje o rasie Owczarek kaukaski – duży pies z silnym charakterem Grzywacz Chiński. Poznaj charakter, umaszczenie oraz inne informacje, które musisz wiedzieć o tej rasie Owczarek Niemiecki opis rasy