Jak oswoić psa? Porady krok po kroku od behawiorysty

Pies, który nie jest zbyt ufny w stosunku do ludzi, to nic nowego, zwłaszcza gdy zdecydowałeś się na adopcje. Pojawia się wówczas problem – jak oswoić psa, który często nie chce nawet podejść do człowieka? Na szczęście rozwiązań jest przynajmniej kilka!

Lęk psa – jak oswoić psa?

O lękliwości u psa można mówić na etapie dorosłego  oraz dojrzewającego czworonoga, który nie przechodzi już intensywnego rozwoju i przemian hormonalnych. Dopiero po osiągnięciu dojrzałości emocjonalnej możemy w pewnym stopniu przewidzieć reakcje oraz zachowania czworonoga. W efekcie – nawet lękliwe szczenię może wyrosnąć na dość pewnego siebie psa, o ile będzie miało odpowiednie środowisko rozwoju. Warto mieć to na uwadze i nie przekreślać z góry temperamentu zwierzęcia. Przy okazji trzeba pamiętać, że również w trakcie dorosłego życia może on ulec zmianie, np. wskutek traumy, stresu, złych doświadczeń czy zmian hormonalnych, np. po kastracji chirurgicznej lub hormonalnej.

To oznacza tylko jedno: nad psim charakterem trzeba pracować przez całe życie czworonoga. Aby była to praca skuteczna, powinna przebiegać według pewnych zasad. Ich znajomość przyda się zarówno osobom, których pies nagle zaczął przejawiać zachowania ze spektrum lękliwości, jak i tym, u których czworonóg od pewnego czasu wykazywał takie, a nie inne zachowania niepożądane. Sprawdź, co zrobić, gdy pies boi się wszystkiego, i jak reagować, aby nie pogłębić w nim negatywnych uczuć. Pamiętaj, że może zdarzyć się sytuacja, w której zwierzak w domu jest zrelaksowany i zadowolony, a lęk budzi się w nim w czasie spaceru.

Pies boi się wszystkiego – co robić?

W zasadzie lękliwość to bardzo szeroki termin, którego używa się zamiennie z innymi definicjami – a nie zawsze jest on adekwatny. Przyczyny jego powstawania są rozmaite, zarówno pośrednie, jak i bezpośrednie. O tym przeczytasz niżej. Teraz zobaczysz, co oznacza właściwie lęk.

Obawa, lęk czy panika?

W zasadzie istnieje kilka klasyfikacji lęku i związanych z nim uczuć. Najmniej intensywna jest obawa – wówczas pies wygląda na niepewnego, ale nie ucieka ani nie ma żadnych innych, ekstremalnych reakcji. Często obawa pojawia się w kontakcie z nowymi rzeczami, np. sprzętami lub nieznanymi sytuacjami. Na drugim końcu szeregu stoi panika czy fobia. Mowa wówczas o nieadekwatnej, zupełnie nieracjonalnej z punktu widzenia ludzi reakcji na różne rzeczy, dla człowieka często zupełnie zwyczajne. Należy pamiętać, że percepcja psia oraz ludzka różnią się od siebie.

Najczęściej jednak pies odczuwa lęk. Jest on w przeważającej części przypadków efektem przykrych doświadczeń. Pies mógł się czegoś przestraszyć, a nie mając możliwości reakcji, pojawiły się u niego zachowania, mające na celu redukowanie kontaktu z bodźcem, a następnie lęk. Podobnie sprawa wygląda, gdy nieprawidłowo podchodzisz do swojego psa w momencie, gdy on się czegoś boi. Wówczas, często chcąc go wesprzeć, w rzeczywistości wzmacniasz niepożądane reakcje. Takie uczucie pojawia się u psa również na przykład złych skojarzeń z wizytami u groomera czy lekarza weterynarii.

Sprawdź również: Pierwsza wizyta u weterynarza z psem

Objawy lęku u psów

Zanim dowiesz się, jak oswoić lękliwego psa, musisz najpierw wiedzieć, jak rozpoznać lęk. Bardzo subtelne objawy lęku często nie są w ogóle zauważane przez opiekunów. Mowa na przykład o ostrożnym przyglądaniu się przedmiotowi, krążeniu w jego kierunku i nagłym zaciekawieniu się nim, węszeniu podłoża i ukazywaniu białek gałek ocznych. Ważne jest, by pamiętać, że nie każdy wzrok oznacza lęk, czasem jest wezwaniem do walki. Wielu opiekunów uważa to za wahanie, a tymczasem pies po prostu nie czuje się na tyle pewnie, aby wejść w interakcję z przedmiotem, innym osobnikiem albo sytuacją.

Lęk może być też sygnalizowany po prostu jako dyskomfort. W takim przypadku pies może wycofywać się, zachowywać bezpieczny dla niego dystans od przedmiotu lęku. Dodatkowo często odwraca głowę w bok, odwraca wzrok tak, że widać białka oczu. Może ziajać albo ziewać. Część psów w chwili stresu zjada trawę albo intensywnie oblizuje się, a nawet ślini. Niektóre psy mogą nerwowo merdać ogonem – nie rusza się wtedy ich zad – oraz kłaść po sobie uszy.

Jeśli pies boi się wszystkiego, co go otacza w danej chwili, widać to po jego posturze i zachowaniu. Często jest spięty, a także stara się zmniejszyć swoje wymiary. Niekiedy kuriozalnie zaczyna się stroszyć, próbując zniechęcić bodziec do interakcji z nim. Może mieć również opuszczoną głowę i schowany pod brzuch ogon.

Może poruszać się na ugiętych łapach, tak że wydaje się mniejszy, niż jest w rzeczywistości. Będzie próbował uciekać od obiektu lęku, a przyciągnięty do niego albo postawiony w konfrontacji – uciekać bez względu na wszystko, a w ostateczności zaatakować. Mowa wówczas o agresji lękowej, która jest jeszcze trudniejsza do rozwiązania.

Dlaczego pies boi się wszystkiego?

Zastanawiasz się, jak oswoić psa ze schroniska? Na początek musisz zrozumieć, dlaczego pies się boi. Choć niektórym opiekunom wydaje się, że zwierzę boi się dosłownie wszystkiego, to często nie jest to prawdą. Po prostu bardzo silny, długotrwały stres może wpływać na zachowanie zwierząt i ich percepcję otoczenia. W takiej sytuacji konieczne jest znalezienie bezpośredniej przyczyny lęku.

Złe doświadczenia

To podstawowa przyczyna lęku u psów. Bardzo ważne jest, aby dotrzeć do przyczyny negatywnych skojarzeń zwłaszcza w przypadku psów z adopcji. To, jak oswoić psa ze schroniska zależy od tego, czego się on boi. Jeżeli zwierzę było na przykład źle traktowane przez poprzednich opiekunów, na pewno będzie podchodziło z rezerwą do każdego człowieka i jego zachowania. Może też podchodzić z rezerwą lub niechęcią do określonych wzorców osób np. kobiet w wysokich szpilkach, mężczyzn ubranych w określony sposób lub dzieci w danym przedziale wiekowym. Niektóre psy boją się np. kijków i wszystkich długich przedmiotów, jeśli były nimi bite. Inne z kolei mogą okazywać lęk przed chodzeniem na smyczy, jeśli zostały porzucone na śmierć głodową w lesie, przywiązane do drzewa.

Brak socjalizacji

Bardzo ważne jest to, aby wiedzieć, jak oswoić szczeniaka od pierwszych dni, gdy trafia do Twojego domu. Temu oswojeniu służy proces zwany socjalizacją. Polega on na pokazaniu szczenięciu różnych sytuacji, miejsc i przedmiotów, i pozytywne ich skojarzenie. Prawidłowo socjalizowany pies nie będzie przejawiał lęków w sytuacjach, które zna.

Przeczytaj także: Socjalizacja szczeniaka – jak powinna wyglądać?

Co w takim przypadku może być błędem? Na przykład wykonywanie zabiegów pielęgnacyjnych na siłę, nerwowe reagowanie na kontakt z innymi psami czy ignorowanie komunikatów psa w sytuacjach, które są dla niego niekomfortowe. Błędem jest także zanurzenie, czyli nagłe wprowadzenie psa w nowe sytuacje. Należy dać psu przekonać się, że nic mu nie grozi. Ważne, aby socjalizacji nie wykonywać szybko, tylko stopniowo i powoli, a w jej trakcie uniemożliwić powiązanie negatywnych skojarzeń z nowymi bodźcami.

Wzmacnianie lęku przez opiekuna

Choć opiekun zwykle chce dobrze, to często wychodzi mu to wręcz odwrotnie. Wiele zachowań instynktownych dla ludzi pogłębia lęk w przypadku psów. Na przykład branie małego psa na ręce, gdy tylko zbliża się inny, duży pies, wzmocni w nim zachowanie lękowe, spowodowane nagłym odruchem człowieka, wywoła dezorientację i poczucie straty przez brak możliwości samodzielnej interakcji lub ucieczki. Może to prowadzić do rozwoju agresji na tym tle. Jeżeli pies obawia się fajerwerków, a Ty zaczniesz mówić do niego z nietypową czułością i go przytulać w trakcie wybuchów, utwierdzisz go w przekonaniu, że dzieje się coś nietypowego, a jego lęk jest uzasadniony.

Predyspozycje genetyczne

Niektóre psy przejawiają predyspozycje genetyczne do lęku. Szczególnie dobrze widać to w przypadku psów z pseudohodowli. O ile dana rasa jest hodowana przez specjalistów tak, aby wyeliminować nadmierną lękliwość, w przypadku pseudohodowli nikt nie zwraca na to uwagi. W efekcie szczenięta, które dodatkowo nie są zwykle za dobrze socjalizowane, przejawiają ogromne predyspozycje do lęku i często bardzo źle radzą sobie z jego znoszeniem. W efekcie mogą być np. agresywne albo zupełnie wycofane już w pierwszych miesiącach życia.

Generalizacja obiektu lęku

Bardzo często spotyka się ją w przypadku, gdy pies ma traumatyczne przeżycia, np. zostaje pogryziony przez małego, białego psa. W efekcie będzie obawiał się wszystkich małych, białych psów. Adekwatna sytuacja może wydarzyć się w przypadku, gdy pies został np. uderzony laską przez osobę starszą. Może w takiej sytuacji obawiać się w przyszłości albo osób starszych, albo ludzi poruszających się o laskach i kulach.

Lęk wyuczony

Ten rodzaj lęku, zwany również skojarzonym, jest świetnie widoczny podczas wizyt w gabinecie weterynaryjnym czy groomerskim. Jeśli atmosfera jest dla psa przytłaczająca, czyli pojawia się dużo innych zwierząt na małej przestrzeni i wyczuwalny jest strach, to dochodzi do sytuacji, w której pies zaczyna negatywnie kojarzyć nie tylko gabinet weterynaryjny, ale nawet poczekalnię. W niektórych przypadkach psy nie chcą podejść do budynku, w którym przyjmuje lekarz, a nawet nie idą w jego kierunku podczas zwykłego spaceru.

Jak oswoić psa?

Jeśli zastanawiasz się, jak oswoić lękliwego psa i wiesz, z czego wynika jego strach – masz kilka możliwości postępowania.

1. Stosowanie środków redukujących napięcie

Ten sposób przydaje się zwłaszcza w okresie bezpośrednio po adopcji zwierzęcia. Jeżeli pies przejawia lęk w domu i widać, że jest spięty, z pomocą mogą przyjść feromony psie. Te substancje poprawiają samopoczucie zwierzęcia i sprawiają, że pies czuje się bardziej rozluźniony. Są to preparaty bezpieczne, do stosowania zewnętrznego – na przykład w formie dyfuzorów czy obroży i sprayów. Warto je dobrać pod okiem specjalisty.

2. Panowanie nad emocjami – przez człowieka

Niezależnie od tego, jakie metody walki z lękiem u psa wybierzesz, musisz sam nauczyć się zachowywać spokój. Dla psa powinieneś być opoką, która bierze na siebie lęki oraz pokazuje, że zajmie się problemem, zanim zwierzę będzie musiało zareagować. Dzięki temu nie będziesz upewniał psa w tym, że ma rację, obawiając się przedmiotów czy sytuacji. Co więcej, nawet zdenerwowanie w momencie, gdy pies się czegoś boi, wynikające z bezsilności, może mieć negatywny wpływ na samego czworonoga.

3. Stopniowe oswajanie lęku

Podstawową formą walki z lękiem w przypadku większości psów jest właśnie stopniowe oswajanie psa z obiektem, który ten lęk powoduje. Warto robić na zasadach psa. Do tego celu dobrze jest przygotować bardzo smaczne smakołyki albo zabawki, które pies lubi najbardziej. Szczególnie dobrze sprawdzą się tutaj smaczki, które pies szybko przyswoi, przez co nie będzie musiał obawiać się potencjalnego ataku. Jeśli pies ich nie lubi, postaraj się rzucać smakołyki na ziemię i wydawać komendę szukania już po ustaniu reakcji wywołującej lęk – węszenie działa na psa uspokajająco. Z zabawek dobrze sprawdzą się te umożliwiające szarpanie się z psem.

Do obiektu lęku podchodź z psem na luźnej smyczy – na taką odległość, która jest dla czworonoga komfortowa. Zazwyczaj dobrym wyznacznikiem jest zachowanie psa. Jeśli pies tylko obserwuje obiekt, ale nie pojawiają się u niego inne objawy stresu, można powiedzieć, że sytuacja jest dla niego bezpieczna. Jeżeli natomiast zamiast obserwowania obiektu, pies nie reaguje na niego – nagródź go. W ten sposób uczysz go, że w okolicy tego obiektu jest przyjemnie, a przy Tobie – bezpiecznie.

Cały trening polega na nauce pozytywnych skojarzeń. Jeśli pies obawia się wizyt w salonie groomerskim – pokazuj mu na początek różne narzędzia i nagradzaj. Przechodź często obok salonu, jednocześnie nie wchodząc do środka – i stosuj nagrody, gdy pies jest rozluźniony. Bardzo ważne jest przy tym nauczenie się odczytywania psich emocji. To gwarancja sukcesu w każdym treningu.

4. Trening medyczny

To jedna z odmian treningu odczulającego. Trening medyczny dotyczy wizyt w gabinecie weterynaryjnym. Można go przeprowadzić z takim skutkiem, że pies nie tylko pozbędzie się lęku, ale również będzie sam pozwalał na różne zabiegi. Warto go wykonywać już od momentu pojawienia się szczenięcia w naszym domu. Jeśli przemyślisz, jak oswoić szczeniaka, nie będziesz musiał walczyć z lękiem u dorosłego psa.

5. Wizyta u behawiorysty

Zdarza się, że lęk u psa jest na tyle silny albo jego objawy na tyle paraliżujące dla czworonoga i człowieka – na przykład agresja – że konieczna jest wizyta u behawiorysty. Doświadczony specjalista pomoże dobrać odpowiednie postępowanie i będzie nadzorował proces wychodzenia z lęku. Dodatkowo może też zalecić wizytę w gabinecie weterynaryjnym, w celu dobrania leków przeciwlękowych. To zdarza się głównie w przypadku psów poschroniskowych, z dużymi traumami. Warto też podkreślić, że każdy przejaw lęku u psa lub traumy powinien być konsultowany z behawiorystą. Samodzielne próby niwelowania tego zaburzenia najczęściej bywają problematyczne i kończą się fiaskiem, a w wielu przypadkach pogłębieniem lęku.

Sprawdź również: Psi behawiorysta kontra psi psycholog – w jaki sposób mogą pomóc psu?

Okresy lękowe u psa – jak oswoić psa?

Bardzo często problemy z lękiem pojawiają się u psów tymczasowo – na przykład w pewnych okresach rozwoju w przypadku szczeniąt. Są to tzw. okresy lękowe. W takim przypadku, przy odpowiednim prowadzeniu, nie zostaje po nich żaden ślad. Zdarza się jednak, że niektóre psy mają predyspozycje do lękliwości, która jest – bardziej albo mniej świadomie – wzmacniana przez opiekunów. W takiej sytuacji nawet codzienne spacery czy normalne czynności w domu mogą wywoływać u psa silne poczucie lęku.

To, jak oswoić psa, zależy w dużej mierze od przyczyny, dla której się on boi. W przypadku różnych powodów takiego zachowania Twoje postępowanie będzie również musiało wyglądać rozmaicie. Warto uświadomić sobie jedno: bardzo łatwo narazić psa na lęk przed sytuacjami czy przedmiotami, a trudno jest go potem zwalczyć. Z tego powodu Twoim priorytetem powinno być pozytywne podejście do czworonoga i kojarzenie mu różnych sytuacji w dobry sposób.

Aby ochronić psa przed lękiem, a jednocześnie wspomóc walkę ze strachem u psa, zainwestuj w odpowiednie pomoce. Mowa przede wszystkim o smakołykach, które są dobrym sposobem na budowanie pozytywnych  skojarzeń i dobrych doświadczeń. Wszystkie te i inne przedmioty znajdziesz w asortymencie sklepu Apetete.pl.

Artykuł powstał przy współpracy z psim behawiorystą –  Martyną Ciupińską. 

Polecane posty

Jak oduczyć psa zbierania śmieci? Rally obedience, czyli co można robić z psem w mieście Dlaczego pies szczeka i merda ogonem- język psów Jak budować motywację u psów Czy pies lubi być przytulany?