Psi behawiorysta kontra psi psycholog – którego wybrać?

Wbrew powszechnym opiniom psi behawiorysta to nie ta sama osoba, co psi psycholog. Różnice pomiędzy tymi dwoma zawodami są znaczne. Możemy się także spodziewać różnego rodzaju udzielonej pomocy zarówno od zwierzęcego behawiorysty, jak też od zwierzęcego psychologa.

Aby zrozumieć kim jest psi behawiorysta, powinniśmy jednak sięgnąć nieco głębiej, do samej istoty nauki.

Behawioryzm, jako sprzeciw wobec tradycyjnej psychologii

Psi behawiorysta kontra psi psycholog

Behawioryzm jest pojęciem ukutym na podstawie angielskiego słowa oznaczającego „zachowanie”. Jest to nurt w psychologii o podłożu filozoficznym, opierający swe podstawy na fundamencie środowiska, warunkującego zachowanie danego organizmu. Początki behawioryzmu sięgają 1913 r., kiedy John B. Watson opublikował swoją pracę, zawierającą podstawy behawioralnej psychologii („Psychology as the Behaviorist Views It”).

W wielkim skrócie, behawioryzm dąży do uczynienia psychologii nauką, podobną do fizyki czy chemii w tym względzie, aby mogła się ona posługiwać mierzalnymi zmiennymi i metodologią badań. W centrum swych badań, behawioryści umieścili zachowanie, jako jedyną zmienną, którą można obiektywnie zmierzyć. Zachowanie określono, jako odpowiednio następujące po sobie zdarzenia typu bodziec – reakcja. Celem behawioralnej psychologii jest zaś możliwość przewidywania i kontroli zachowania.

Behawioryzm to także filozofia nauki. Wykorzystuje on kilka nurtów filozoficznych, aby określić m.in. zakres i skuteczność badań naukowych. Metody filozoficzne, wykorzystywane przez behawiorystów to fizykalizm, empiryzm, pragmatyzm, funkcjonalizm oraz pozytywizm.

Czym zajmuje się behawioryzm zwierzęcy?

Behawioryzm zwierzęcy zajmuje się wyjaśnianiem, przewidywaniem i kontrolą zachowania zwierząt. Psi behawiorysta powinien potrafić diagnozować i leczyć problemy behawioralne oraz niwelować niepożądane zachowanie psa.

Czym zajmuje się psychologia zwierzęca?

Psychologia zwierzęca to dziedzina nauki, badająca zachowanie zwierząt w połączeniu z diagnozowaniem i leczeniem nieprawidłowości organicznych, mających wpływ na to zachowanie. Psychologia zwierzęca bada reakcje zmysłowe, a także zachowanie instynktowne zwierząt. Zajmuje się również zgłębianiem wiedzy na temat źródeł i mechanizmów zachowania. Jest powiązana z innymi naukami, szczególnie z etologią opisową, zoologią oraz socjologią zwierząt. Pierwsze naukowe prace na temat psychologii zwierząt zostały opublikowane w 1890 r. i 1894 r.

Psi psycholog może się więc zajmować psychiką zwierzęcia w nieco innym kontekście niż psi behawiorysta. Jego praca nie musi być skoncentrowana na samym tylko zachowaniu, ale może badać podłoże m.in. fizjologiczne, genetyczne czy przystosowawcze konkretnego zachowania. Psi psycholog może badać także różnego rodzaju interakcje zachodzące pomiędzy różnymi zwierzętami oraz wyjaśniać mechanizm ich powstawania w oparciu o inne zmienne.

Psi behawiorysta – wykształcony specjalista, któremu można zaufać

Rozwój różnych dziedzin nauk przyrodniczych w ostatnich latach pozwolił na poznanie bogactwa życia psychicznego zwierząt. Umożliwił diagnozowanie zwierzęcych problemów psychicznych oraz określił sposoby ich leczenia.

Psi behawiorysta kontra psi psycholog

Psi behawiorysta, podobnie jak lekarz weterynarii, powinien mieć ukończone studia wyższe. Aby zostać behawiorystą zwierzęcym, należy ukończyć studia wyższe na kierunku behawioryzm zwierzęcy lub studia podyplomowe. Takie same wymagania stosowane są odnośnie zawodu psi psycholog. Aby nim zostać, trzeba ukończyć studia z dziedziny psychologii zwierzęcej lub studia podyplomowe.

Innym sposobem na zostanie psim behawiorystą jest ukończenie kursu dyplomowego Centre of Applied Pet Ethology (w skrócie COAPE) – organizacji z Wielkiej Brytanii, szkolącej behawiorystów zwierzęcych. Kursy dostępne są w Polsce od 2008 r. Aby ukończyć taki kurs, trzeba posiadać co najmniej wyższe wykształcenie oraz udokumentować swoją pracę ze zwierzętami przed rozpoczęciem kursu.

Przed zdecydowaniem się na pomoc behawiorysty lub zwierzęcego psychologa, dobrze jest sprawdzić jego kompetencje. Wykształcony behawiorysta na pewno nie będzie ukrywał swoich dyplomów i uzyskanych certyfikatów. Ważne jest, by wiedzieć, że wiedzę z tego zakresu, zdobyć można na studiach oraz że jest to jedna z gałęzi obowiązującej, uniwersyteckiej nauki.

Wobec istnienia realnej pomocy ze strony specjalistów, hodowca psów nie jest już pozostawiony sam sobie z różnymi przeciwnościami, które mogą pojawić się w hodowli. Może uzyskać fachową pomoc oraz rozwiązania, które mogą nawet w 100% wyeliminować nieprawidłowe, niepożądane zachowanie psa w konkretnych sytuacjach. Co najważniejsze, może zaufać osobie wykształconej i ukierunkowanej w dziedzinie zwierzęcego zachowania i zwierzęcej psychologii, behawioryzmu, a nawet filozofii.

Psi behawiorysta – na czym polega jego praca?

W każdym wypadku, w jakim występuje niepożądane zachowanie psa, dobry opiekun powinien starać się rozwiązać problem i go wyeliminować. Niestety, nie zawsze można sobie ze wszystkim poradzić bez specjalistycznej wiedzy. Wtedy właśnie przychodzi z pomocą psi behawiorysta lub psi psycholog – zależnie od potrzeb i warunków.

Do zadań psiego behawiorysty należy podjęcie działań, zmierzających do zmiany zachowania psa.

• W pierwszej kolejności psi behawiorysta powinien przeanalizować możliwe źródła powstałego problemu.
• Na podstawie analizy przyczyn niepożądanego zachowania, behawiorysta przygotowuje plan jego modyfikacji.
• Kolejnym krokiem jest zapoznanie opiekunów zwierzęcia ze wszystkimi punktami i wytycznymi planu.
• Następnie psi behawiorysta musi nauczyć opiekunów właściwego postępowania, komunikacji z psem i realizacji planu. Jest to ważne zwłaszcza wtedy, kiedy pies podczas tejże realizacji planu, nadal prezentuje niewłaściwe zachowanie. Opiekunowie powinni wiedzieć, jak zachować się w takiej sytuacji i jak na nią reagować.
• Behawiorysta powinien też monitorować wykonywanie planu, a także być gotowym do jego modyfikacji, w razie potrzeby. Jego zadaniem jest również korygowanie błędów opiekunów zwierzęcia, jeśli takie zauważy.
• W trakcie realizacji planu, rolą behawiorysty jest także opieka psychologiczna nad opiekunami i zwierzęciem. Opiekunowie najczęściej nie znają podłoża zachowania, ani wyjaśnienia stanów emocjonalnych swojego psa. Psi psycholog czy behawiorysta, potrafią wytłumaczyć, co w danej chwili przeżywa pies, jakie są motywacje jego zachowania, dlaczego postępuje niewłaściwie.
• Praca behawiorysty to przede wszystkim praca w terenie. Powinien on pomagać opiekunom i zwierzęciu w miejscu ich zamieszkania, w warunkach, w jakich pies przebywa na co dzień.

Praca behawiorysty to przede wszystkim praca w terenie.

Jakie zachowanie psa wymaga interwencji behawiorysty lub psychologa?

Każde zachowanie psa, z którym opiekun nie może sobie poradzić, pomimo korzystania z dostępnej wiedzy i podejmowania prób rozwiązania problemu na własna rękę, może wymagać pomocy specjalisty. O ile niepożądane zachowanie zaliczymy do problemów behawioralnych. Kiedy mamy z nimi do czynienia? Kiedy zachowanie jest nietypowe,  ponadto utrudnia psu i jego opiekunom codzienne funkcjonowanie.

Zatem zwierzęcego psychologa i podjęcia przez niego interwencji będzie dotyczyło takie zachowanie psa, które wiąże się z pewnymi stanami, w jakich zwierzę może się znajdować. Należą do nich:

• różnego typu lęki lub napady paniki;
• agresja, przynosząca psu satysfakcję;
• nastroje depresyjne.

Co za tym idzie, zwykłe problemy szkoleniowe typu: oduczenie psa szczekania na ludzi czy sikania na klatce schodowej, nie będzie dotyczyło problemów, jakimi zajmują się zwierzęcy behawioryści.

Pomoc psiego behawiorysty w problemach psów adoptowanych

Istotę pracy zwierzęcego behawiorysty najłatwiej wyjaśnić na przykładzie pomocy, jaka jest czasem potrzebna opiekunom psa adoptowanego ze schroniska lub fundacji.

Na pewno taka pomoc nie jest potrzebna wszystkim adoptowanym psom. Mogą się wśród nich jednak zdarzyć takie osobniki, które mają problemy powstałe w niewiadomy bliżej sposób. Zazwyczaj przeszłość adoptowanego psa nie jest znana. Zwierzę ze schroniska mogło mieć traumatyczne przeżycia i mogą je dręczyć różne fobie i lęki, napady agresji lub depresji.

Aby wyeliminować różne niepożądane zachowania, powstałe na kanwie nieznanych wydarzeń z przeszłości, warto się w takich przypadkach zwrócić do specjalisty. Nawet, jeśli nie będzie z oczywistych względów wiedział, jaka trauma kryje się za danym przejawianym zachowaniem, będzie on potrafił przyjąć pewne założenia. Będzie to wynikało z wykształcenia i doświadczenia behawiorysty. Podczas, gdy opiekunowie najczęściej nie maja pojęcia, co może powodować dane zachowanie psa, behawiorysta ma przygotowane pewne hipotezy, co mogło się wydarzyć w przeszłości.

Psi behawiorysta wie także, jak nauczyć psa prawidłowych reakcji. Wiedzą tą podzieli się z opiekunami i dopilnuje, by była ona przez nich wykorzystywana, a plan rozwiązania problemu – wdrożony.

Psi behawiorysta – na czym polega jego praca?

Pomoc zwierzęcego behawiorysty – wizyty w domu właścicieli psa

Każdy opiekun psa, potrzebujący pomocy behawiorysty, musi sobie zdawać sprawę, że psi psycholog będzie składał wizyty w domu. Jest to bardzo ważne w terapii, ponieważ psi behawiorysta musi znać wszystkie szczegóły codziennego życia psa.

Należą do nich m.in.

• otoczenie psa;
• przedmioty codziennego użytku, np. legowisko czy miska z jedzeniem;
• miejsca, w których pies przebywa, śpi, je, wychodzi na spacer, itp.;
• osoby i zwierzęta, które pies spotyka.

Dopiero tak zebrana wiedza pozwoli behawioryście na opracowanie pełnego planu rozwiązania problemu, z jakim zgłosili się do niego opiekunowie psa.